HƯỚNG DẪN CHỌN CỠ

HƯỚNG DẪN VỆ SINH  Giặt với chất tẩy nhẹ & phơi nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.

Lời khuyên:  Nếu bị ngứa, mẩn đỏ hoặc có dấu hiệu bị kích ứng da, hãy ngưng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.

Chế độ tập luyện sau mổ tái tạo dây chằng chéo trước

Sau mổ nội soi tái tạo dây chằng chéo trước cũng như sau các cuộc mổ chỉnh hình khác, người bệnh cần phải trải qua giai đoạn quan trọng là tập luyện. Tùy theo tính chất tổn thương của dây chằng, tùy theo kỹ thuật mổ và chất liệu mảnh ghép được sử dụng mà mỗi bệnh nhân sau mổ tái tạo dây chằng chéo trước có những bài tập tương đối khác nhau. Tuy nhiên, qui trình luyện tập đều dựa trên những nguyên tắc chung, qua từng giai đoạn sau đây:

Giai đoạn I: từ tuần 0- tuần thứ 2 sau mổ
– Mang nẹp bất động gối tư thế duỗi cả khi nằm ngủ
– Di động xương bánh chè (lên trên xuống dưới, sang hai bên)
– Hàng ngày tháo nẹp, tập gấp duỗi gối thụ động, biên độ tăng dần (duỗi hết gối, gấp tối đa có thể đến 90 độ, ngày 3-4 lần).
– Lúc đầu tập thụ động, sau tập chủ động hoặc chủ động có hỗ trợ.
– Tập gồng cơ đùi, cơ cẳng chân trong nẹp
– Tập nâng bổng chân có nẹp khỏi mặt giường, dạng, khép chân.
– Đi lại bằng hai nạng, tỳ một phần trọng lượng cơ thể, trong tư thế chân đặt nẹp duỗi gối tối đa.
– Băng chun, chường đá vùng gối trong những ngày đầu sau nnổ.
– Đặt nẹp bất động gối tư thế duỗi khi ngủ.

Mục đích của giai đoạn này:
– Gối duỗi hêt, gấp đến 90 độ
– Cơ tứ đầu khỏe
– Tập được dáng đi bình thường

Giai đoạn II: từ tuần thứ 3- 4:
– Tiếp tục gấp gối tăng dần, đạt 120 độ ở tuần thứ 4
– Tập cơ tứ đầu và cơ Hamstring (nếu Hamstring còn): Tập gấp, duỗi gối chủ động có sức cản .
– Đi xe đạp tại chỗ
– Đi lại bằng nạng, có thể tỳ hoàn toàn trọng lượng cơ thể trên chân mổ (vẫn đặt nẹp, duỗi thẳng gối khi tỳ chân)
Mục đích của giai đoạn này:
–  Biên độ gối đạt 120 độ
– Đứng được trên chân mổ với toàn bộ trọng lượng cơ thế, đi lại được khi không dùng nạng, không tập tễnh.

Giai đoạn III: từ 5-6 tuần.
– Bỏ nẹp gối
– Tiếp tục tập tăng biên độ gối, đến tuần thứ 6 phải gấp hết gối.
– Tập nhún đùi (xuống tấn) trong giới hạn khớp gối duỗi dần từ 90-40 độ và ngược lại.
– Tập bước lên xuống cầu thang ít bậc.
– Tập nâng đùi có bao cát khi gối gấp 90 độ, tăng dần trọng lượng
– Tập bơi
Giai đọan IV: tuần thứ 7-10:
– Tiếp tục các bài tập như trên, tăng dần cường độ
– Chạy bước nhỏ trên đường phẳng, chạy tới và lùi

Giai đoạn V: từ tuần thứ 11-20:
– Tiếp tục tăng cường các bài tập như trên
– Tập chạy tăng tốc độ dần, chạy ngang, bước lên xuống cầu thang nhiều bậc, tập đứng tấn lâu hơn.

Giai đoạn VI: từ tháng thứ 5-6:
– Bắt đầu chơi các môn thể thao nhẹ

Sau 6 tháng, có thể trở lại chơi thể thao bình thường khi:
– Biên độ gối phải đạt được > 130 độ
– Cơ Hamstring (nếu còn) đạt sức khỏe > 90% bình thường
– Cơ tứ đầu phải đạt được sức khỏe > 85% bình thường
– Các môn thể thao định chơi là những môn đã được huấn luyện thành thạo trước đó
– Duy trì được 2-3 lần chơi trong một tuần

Lưu ý: quá trình luyện tập phải được BS phẫu thuật giám sát, đánh giá và theo dõi qua những lần tái khám theo hẹn. Nếu có gì bất thường người bệnh nên đến khám ngay.

Thạc sĩ Dương Đình Toàn

Bài tập phục hồi chức năng sau mổ tái tạo dây chằng chéo sau khớp gối

Đứt dây chằng chéo sau là thương tồn thường gặp trong chấn thương khớp gối. Dây chằng chéo sau bị đứt do cơ chế chấn thương làm duỗi gối quá mức.
– Có thể gặp đứt dây chằng chéo sau đơn thuần hoặc đứt cả dây chằng chéo trước, chéo sau hoặc kết hợp với tổn thương sụn chêm.
– Khi dây chằng chéo sau bị tổn thương,  xương chày bị trượt ra sau quá mức so với xương đùi, khớp gối mất vững, bệnh nhân đi lại khó khăn.
– Đánh giá độ lỏng của khớp bằng dấu hiệu ngăn kéo sau.
– Để phục hồi lại độ vững chắc của khớp và tránh các biến chứng thứ phát,  bệnh nhân cần được tiến hành phẫu thuật tái tạo lại dây chằng chéo sau
– Hiện tại dây chằng chéo sau được tái tạo bằng phẫu thuật nội soi, bằng chất liệu tự thân hoặc đồng loại.

Xin giới thiệu bài tham khảo: Bài tập phục hồi chức năng sau mổ tái tạo dây chằng chéo sau khớp gối bằng nội soi.

Bài tập phục hồi chức năng gồm những giai đoạn sau :

1. Ngày 1 đến 2 sau phẫu thuật :
– Giảm đau và sưng nề khớp gối bằng chườm đá lạnh 20 phút/ lần, cách nhau mỗi 3h.
– Tập di động xương bánh chè.
– Mang nẹp đùi cẳng chân cố định sau mổ: Tập dạng và khép khớp háng, tập vận động khớp cổ chân các tư thế. Tập khoảng 10 động tác mỗi giờ tránh huyết khối tĩnh mạch. Tập nâng toàn bộ chân lên khỏi mặt giường có trợ giúp.
– Tập co cơ tĩnh trong nẹp : Tập cơ đùi và cơ cẳng bàn chân.
– Nẹp sử dụng 4 tới 6 tuần đến khi kiểm soát được cơ lực .

2. Từ ngày thứ 2 sau phẫu thuật :
– Bắt đầu tập đứng dậy với 2 nạng trợ giúp, chịu 50% trọng lượng cơ thể ở chân phẫu thuật. Đeo nẹp gối duỗi.

3. Từ ngày thứ 3 tới hết tuần thứ nhất sau phẫu thuật :
– Mục tiêu: Giảm sưng nề, giảm đau khớp gối, lấy lại tầm vận động khớp gối ở tư thế duỗi.
– Tiếp tục tập các bài tập như ngày 1 & 2 sau phẫu thuật với cường độ tăng dần.
– Đeo nẹp liên tục cả ngày và đêm.
– Tăng cường kiểm soát cơ đùi.
– Bệnh nhân đi lại sử dụng 2 nạng nách trợ giúp, gối đeo nẹp tư thế duỗi.

4. Từ tuần thứ 2 đến hết tuần thứ 4 :
– Tiếp tục đeo nẹp duỗi gối và tập các bài tập trong nẹp. Tập nâng chân phẫu thuật với nẹp.
– Tháo nẹp 3 lần /ngày : Tập vận động gập gối thụ động đến 60º
– Đến tuần thứ 4 gập gối đến 90º . Vận động thụ động và chủ động có trợ giúp.
– Tập vận động duỗi gối từ 60º đến 0º .
– Kiểm soát tập vận động làm mạnh sức cơ ở tư thế gối duỗi hoàn toàn.
– Chịu một phần trọng lượng trên chân phẫu thuật.
– Đi lại với nạng trợ giúp từ 4 tới 6 tuần.
– Nếu khớp gối sưng đau : Ngừng tập, chườm lạnh khớp gối.
– Sau tuần thứ 4 : khớp gối phải được duỗi hoàn toàn, gối gập 90º, sức cơ đùi phải mạnh.

5. Từ tuần thứ 5 đến hết 6 tuần :
– Tiếp tục các bài tập vận động trong nẹp và khi tháo nẹp.
– Duy trì duỗi khớp gối tối đa.
– Tập vận động gập gối 90º và gập hơn nữa đến 110º .
– Tập duỗi gối chủ động từ 90º về 0º .
– Tập nâng và khép khớp háng ở tư thế duỗi khớp gối hoàn toàn.
– Luôn đeo nẹp khi đi lại và khi ngủ.
– Đi lại với nạng chịu 75% trọng lượng cơ thể trên chân phẫu thuật.
– Đến tuần thứ 6 : bắt đầu bỏ nẹp đùi cẳng chân
– Tập nhún đùi ( xuống tấn) trong giới hạn khớp gối duỗi dần từ 90º về 0º và ngược lại, tốc độ tăng dần theo thời gian.
– Tập bước lên và bước xuống 1 bậc thang.

6. Từ tuần thứ 7 đến hết tuần thứ 10 :
– Tập vận động gập gối tăng dần đến 120º . Gập gối hết tầm vận động đến 3 tháng sau mổ.
– Tập ngồi xổm đến 90º .
– Nâng toàn bộ chân và khép háng ( tư thế duỗi gối hoàn toàn ) với tạ từ 1 đến 2 kg.
– Chịu hoàn toàn trọng lực lên chân phẫu thuật ở tuần thứ 8.
– Đạp xe đạp.
– Tập lên xuống cầu thang.
– Tập đi bộ

7. Từ tuần 11 đến tuần thứ 16:
– Tăng cường các bài tập trên.
– Tập gập duỗi khớp gối chủ động phải đạt được biên độ bình thường.
– Tập chạy nhẹ.

8. Từ tháng thứ 5 đến hết tháng thứ 6 :
– Tập các bài tập tăng cường sức mạnh cơ đùi.
– Tập chạy tốc độ tăng dần : không nên chạy vòng hoặc xoay khớp gối.
– Trở lại hoạt động thể thao.

9. Từ tháng thứ 7 :
– Tiếp tục các hoạt động bình thường.
– Hoạt động thể thao: chạy, nhảy và các hoạt động khác.

Điều trị thuốc bổ xung khi khớp gối bị sưng nề:
Thuốc giảm đau chống viêm chống phù nề tăng cường

Vật lý trị liệu :
– Chườm lạnh khớp gối đến 1 tuần sau phẫu thuật.
– Sau 4 tuần phẫu thuật có cứng, dính khớp gối hoặc cơ lực đùi yếu có thể điều trị : sóng ngắn, hồng ngoại,điện phân, điện xung hoặc dòng thể dục kích thích cơ.
– Bệnh nhân có thể tập thểm bằng máy tập kinetic.

Điều trị hỗ trợ khác : Băng chun gối, nạng, gậy, khung tập đi.

THEO DÕI VÀ TÁI KHÁM :
Giai đoạn đầu sau phẫu thuật 2 tuần bệnh nhân được tái khám. Sau đó cứ 1 tháng được tái khám 1 lần cho đến khi bệnh nhân trở lại hoạt động bình thường.

ThS Đặng Thị Kim Hương, Trưởng khoa PHCN BV Việt Đức